คำตอบ
ผลิตภัณฑ์ยาหยอดตามักใช้น้ำเป็นตัวทำละลายและเป็นน้ำกระสายยาในตำรับ และจะต้องมีการเติมสารปรุงแต่งอื่น ๆ ลงไป เพื่อให้ตำรับมีความคงตัวและมีประสิทธิภาพในการรักษาสูงสุด สารปรุงแต่งในตำรับจะมีหน้าที่แตกต่างกัน เช่น ตัวทำละลาย สารปรับความเป็นกรดด่าง สารช่วยเพิ่มความหนืดของตำรับ และ สารกันเสีย โดยการเติมสารกันเสีย (Preservatives) ในตำรับจะจำเป็นในกรณีของผลิตภัณฑ์ที่ใช้หยอดตาหลายครั้ง (Multiple-dose) เท่านั้น เพื่อรักษาผลิตภัณฑ์ให้อยู่ในสภาพปราศจากเชื้อเสมอ ถึงแม้ว่าจะมีการเปิดใช้แล้วก็ตาม จึงไม่จำเป็นในกรณีของผลิตภัณฑ์ยาตาที่ใช้เพียงครั้งเดียว (unit-dose) การเลือกใช้สารกันเสียในยาตาจะต้องคำนึงถึงประสิทธิภาพและความปลอดภัยในการใช้ ตลอดจนความคงตัวและความเข้ากันได้ของสารอื่น ๆ ในตำรับ การเลือกสารเหล่านี้มาใช้กับสูตรตำรับจะต้องไม่มีความเป็นพิษต่อร่างกาย ไม่ทำให้เกิดการระคายเคืองและไม่ทำปฏิกิริยากับตัวยาสำคัญ
ปัจจุบันมีรายงานว่าการใช้สารกันเสียในตำรับยาหยอดตาเป็นสาเหตุหนึ่งที่ส่งเสริมให้ผู้ป่วยที่มีอาการตาแห้งมีอาการเป็นมากขึ้น นอกจากนั้นในผู้ป่วยต้อหินพบว่า การใช้ผลิตภัณฑ์ยาตาที่มีส่วนประกอบของสารกันเสียอาจเป็นเวลานานเป็นสาเหตุให้เกิดการอักเสบขอบเลนส์ตาและการสูญเสีย epithelial cell รวมถึงอาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ โดยอาการเหล่านี้ขึ้นกับระยะเวลาการใช้ยา ชนิดและความเข้มข้นของสารกันเสียที่ใช้ในสูตรตำรับรวมถึงปริมาณที่ได้รับต่อวัน ดังนั้นผลิตภัณฑ์ที่มีการใช้สารกันเสียไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่มีบาดแผลในตาหรือได้รับการผ่าตัด เนื่องจากสารกันเสียอาจเป็นสาเหตุให้เกิดการระคายเคืองได้
รายชื่อเอกสารที่เกี่ยวข้อง
ธวิวรรน์ สวัสดิ์โสภานนท์. “การใช้สารกันเสียในยาหยอดตา”. R&D Newsletter. ปีที่ 19, ฉบับที่ 2, (เมษายน-มิถุนายน) 2555, หน้า 16.
