น้ำดื่ม (Drinking water) เป็นสิ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิต มนุษย์จะดื่มน้ำประมาณ 2-3 ลิตรต่อวัน ดังนั้นน้ำดื่มจะต้องมีความสะอาดและปลอดภัยผ่านกระบวนการผลิตที่ถูกสุขอนามัย น้ำดื่มเป็นน้ำที่ผลิตจากแหล่งน้ำที่มีคุณภาพดีโดยอาจเป็นน้ำบาดาลหรือน้ำประปา และผ่านกระบวนการปรับปรุงคุณภาพให้ได้มาตรฐาน ในอดีตเราดื่มและใช้น้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติ หรือนำน้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติมาทำให้สะอาด ปัจจุบันประชาชนสนใจการดูแลสุขภาพมากขึ้น ทำให้ความนิยมในการบริโภคน้ำดื่มบรรจุขวดเพิ่มมากขึ้น ส่งผลให้มีการผลิตน้ำดื่มบรรจุขวดเพื่อการบริโภคเป็นจำนวนมาก ดังนั้นการตรวจสอบ การควบคุมคุณภาพน้ำอย่างสม่ำเสมอและทั่วถึง การให้ความรู้ความเข้าใจกับประชาชนและผู้ประกอบการ รวมถึงการดูแลรักษาระบบการผลิตน้ำอุปโภคบริโภคให้ได้มาตรฐานจึงเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อความปลอดภัยและคุณภาพชีวิตที่ดี
วัตถุดิบ
-
2.1 ชนิดวัตถุดิบ
- น้ำธรรมชาติ
- น้ำประปา
2.2 แหล่งที่มาของวัตถุดิบ
- น้ำผิวดิน ได้แก่ น้ำแม่น้ำ น้ำบ่อ น้ำสระ น้ำในทะเลสาบ มักมีคุณภาพไม่สม่ำเสมอ มีการเปลี่ยนแปลงได้ตามสภาพแวดล้อม ทำให้มีผลต่อผลิตภัณฑ์
- น้ำใต้ดิน ได้แก่ น้ำบาดาล มีคุณภาพสม่ำเสมอ มีการเปลี่ยนแปลงตามสภาพแวดล้อมได้น้อยมาก
2.3 การเลือกวัตถุดิบ
แหล่งน้ำที่นำมาใช้ในการผลิตน้ำดื่มต้องมีคุณภาพดี ห่างไกลจากแหล่งโสโครก สิ่งปฏิกูล และกิจกรรมที่ก่อให้เกิดการปนเปื้อนสิ่งที่เป็นอันตรายลงไปในแหล่งน้ำ เช่น โรงงานอุตสาหกรรม การเกษตรที่มีการใช้สารเคมี
2.4 การตรวจสอบคุณภาพวัตถุดิบ
ชนิดวัตถุดิบ
รายการทดสอบ
มาตรฐานการทดสอบ
เครื่องมือทดสอบ
ห้องปฏิบัติการที่ให้บริการทดสอบ
เบอร์โทร/อีเมลล์ติดต่อ
ได้รับการรับรอง/ ขึ้นทะเบียน
- น้ำธรรมชาติ
- น้ำประปา
- สี
Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, APHA, AWWA,
WEF, 24th ed., 2023
- เครื่องวัดสี
กลุ่มน้ำอุปโภคและบริโภค กรมวิทยาศาสตร์บริการ
02 2017219
ISO/IEC 17025
- กลิ่น
- ความขุ่น
- เครื่องวัดความขุ่น
- ค่าความเป็นกรด-ด่าง
- เครื่องวัดความเป็นกรด-ด่าง (pH meter)
- ปริมาณสารทั้งหมด
- เครื่องชั่ง ตู้อบ
- ความกระด้างทั้งหมด
- บิวเรต
-ธาตุหรือสารประกอบต่างๆ ที่มักพบในน้ำดิบ อย่างน้อยดังต่อไปนี้
1. คลอไรท์
2. ไนเตรท
3. ฟลูออไรด์
- เครื่อง Ion Chromatograph
4. เหล็ก
- เครื่อง FAAS
5. ตะกั่ว
- เครื่อง ICP-MS
- จุลินทรีย์ เช่น โคลิฟอร์ม อี.โคไล
กลุ่มคุณภาพทางจุลชีววิทยาในอาหาร
02 2017197
ISO/IEC 17025
2.5 การเตรียมวัตถุดิบก่อนเข้ากระบวนการผลิต
น้ำธรรมชาติที่มาจากแหล่งน้ำต่างๆ เช่น น้ำบ่อ น้ำคลอง น้ำแม่น้ำ จะต้องตรวจสอบสิ่งแปลกปลอมที่อาจมากับน้ำโดยวัตถุเหล่านั้นอาจจะเป็นใบไม้แห้ง เศษดินและหิน หลังจากนั้นนำน้ำมาพักไว้ในอ่างเก็บน้ำชั่วคราว สำหรับแหล่งน้ำที่มีคุณภาพต่ำจะมีการเติมคลอรีนลงไปก่อนเพื่อลดจำนวนแบคทีเรียทำให้น้ำมีคุณภาพดี หากน้ำดิบมีความขุ่นมากจะส่งผลให้การเติมคลอรีนไม่มีประสิทธิภาพ การปรับปรุงคุณภาพน้ำดิบแบ่งเป็นขั้นตอนดังนี้
2.5.1 การสร้างตะกอน (coagulation)
หลังจากที่มีการพักน้ำไว้ก่อนการผลิต น้ำดิบยังคงมีอนุภาคขนาดเล็กปะปนอยู่ เช่น แบคทีเรีย ไวรัส สารอินทรีย์และสารอนินทรีย์ด้วย อนุภาคเหล่านี้จะถูกทำลายเสถียรภาพโดยสารที่ทำให้เกิดการจับกันเป็นก้อน (coagulant) ซึ่งสารนี้มีคุณสมบัติที่สำคัญคือ เป็น trivalent cations ไม่เป็นสารพิษและไม่ละลายใน pH ที่เป็นธรรมชาติ โดยทั่วไป coagulant ที่ใช้เป็นเกลือของเหล็กหรืออะลูมิเนียมที่ใช้กันมากได้แก่ อะลูมิเนียมซัลเฟต โซเดียมอะลูมิเนต เฟอรัสซัลเฟต เฟอร์ริคคลอไรด์ และเฟอร์ริคซัลเฟต เติมสารนี้ลงไปในน้ำระหว่างกระบวนการกวนเร็ว (rapid mixing)2.5.2 การรวมตะกอน (flocculation)
หลังจากมีการเติม coagulant ลงไปอนุภาคคอลลอยด์ที่ไม่เสถียรจะรวมตัวกันโดยอนุภาคที่มีขนาดเล็กจะเคลื่อนที่เข้าหากันและจับกันเป็นก้อนกลายเป็นอนุภาคที่มีขนาดใหญ่ขึ้นเรียกว่า flocs2.5.3 การตกตะกอน (sedimentation)
ขั้นตอนนี้เป็นการแยกอนุภาคคอลลอยด์ออกจากน้ำภายใต้แรงโน้มถ่วงของโลก ทำให้สารแขวนลอยที่เป็นตะกอนหนักลดลง2.5.4 การกรอง (filtration)
กระบวนการกรอง หมายถึง การกำจัด หรือช่วยลดสิ่งแปลกปลอม เชื้อจุลินทรีย์ สารเคมีที่ปนมากับน้ำ โดยการส่งผ่านน้ำไปยังวัตถุที่มีรูพรุนปานกลาง ได้แก่ ทราย แอนทราไซต์ หรือ ถ่านดูดซับสารพิษ (activated charcoal) สำหรับวัสดุที่นิยมนำมาใช้มากที่สุดคือ ทราย ในระบบกรองเร่ง (rapid sand filter) โดยทั่วไปจะประกอบด้วยทรายหยาบอยู่เหนือก้อนกรวด แอนทราไซต์ หรือแร่แคลไซต์ (calcite) เป็นฐานโดยมีความหนาประมาณ 50-80 เซนติเมตร ขั้นตอนการกรองในระบบกรองเร่งนี้สามารถกำจัดเชื้อไวรัสได้ 1-50% ต่อด้วยการใช้สารเรซิ่น กรองเอาความกระด้าง หินปูน แคลเซียม และแมกนีเซียมออก ต่อด้วยการกรองหยาบเพื่อกรองเศษตะกอนที่มีขนาด 10 ไมครอนขึ้นไป2.5.5 การฆ่าเชื้อโรค (Disinfection)
สารฆ่าเชื้อโรคที่นิยมใช้กันมากที่สุดก็ยังคงเป็นคลอรีนเพราะคลอรีนมีสมบัติเป็นสารออกซิไดซ์และฆ่าเชื้อโรคได้ดีในช่วง pH 6.5-8 เมื่อเติมคลอรีนลงไปในน้ำจะเกิดปฏิกิริยาโดยการผลิตกรด hypochlorous และ hypochlorite ซึ่งฆ่าเชื้อจุลินทรีย์โดยการแยกการซึมผ่านของเซลล์และทำลายกรดนิวคลีอิกและเซลลูล่าเอนไซม์ และยังมีปริมาณคงเหลืออยู่ในระดับที่ฆ่าเชื้อในระบบการแจกจ่ายน้ำและยังช่วยป้องกันการเจริญอีกครั้งของแบคทีเรียและการปนเปื้อนอื่นๆ หลังการปรับปรุงคุณภาพน้ำ แต่ปัญหาหลักของการใช้คลอรีนในการปรับปรุงคุณภาพคือ สามารถสร้างสารพิษที่ชื่อว่าไตรฮาโลมีเทน (trihalomethane) และผลพลอยได้อื่นๆจากสารฆ่าเชื้อโรคโดยที่ trihalomethane เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดมะเร็งกระเพาะปัสสาวะและลำไส้ใหญ่ ด้วยเหตุนี้จึงมีการใช้วิธีอื่นในการฆ่าเชื้อด้วยมากขึ้น เช่น โอโซน (ozone) อัลตราไวโอเลต (Ultraviolet) กระบวนการผลิต
-
3.1 สารเคมีที่ใช้ในการผลิต
ชื่อสารเคมี
สูตรเคมี
ประเภทของสาร
ความเป็นอันตรายต่อสุขภาพ
ข้อมูล SDS (link)
คลอรีนก๊าซ
(Chlorine)
Cl2
เป็นก๊าซสีเหลืองเขียว มีกลิ่นเฉพาะตัว
คลอรีนมีฤทธิ์กัดกร่อน
ต่อเนื้อเยื่อต่าง ๆ โดยเฉพาะเยื่อบุตาและเยื่อบุช่องปอด
http://www.chemtrack.org/chem-detail.asp?ID=00511&CAS=&Name=
โซเดียมไฮโปคลอไรท์
(Sodium hypochlorite)
NaOCl
ของเหลวใส สีเหลืองอมเขียว
ทำให้ผิวหนังไหม้อย่างรุนแรงและทำลายดวงตา
http://www.chemtrack.org/chem-detail.asp?ID=01864&CAS=&Name=
แคลเซียมไฮโปคลอไรท์
(Calcium Hypochlorite)
Ca(OCl)2
ของแข็งสีขาว หรือสีขาวนวล
ทำให้ผิวหนังไหม้อย่างรุนแรงและทำลายดวงตา
http://www.chemtrack.org/Chem-Detail.asp?ID=00432
3.2 เครื่องมือ/เครื่องจักร/วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในกระบวนการผลิต
3.3 ขั้นตอนการผลิต
กระบวนการผลิตน้ำดื่มโดยทั่วไปจะมีหลักการที่คล้ายกันคือการปรับปรุงคุณภาพน้ำทางฟิสิกส์ เคมี และจุลินทรีย์ โดยมีขั้นตอนดังรูปที่ 1
รูปที่ 1 ขั้นตอนการผลิตน้ำดื่ม
การปรับคุณภาพน้ำเพื่อการบริโภคนั้นมีอยู่ด้วยกันหลายวิธี เช่น การต้ม การตกตะกอน และการกรอง ซึ่งการกรองเป็นกระบวนการปรับคุณภาพน้ำที่ใช้กันมากที่สุดกระบวนการกรอง (Filtration) หมายถึง การกำจัด หรือช่วยลดสิ่งแปลกปลอม เชื้อจุลินทรีย์ หรือ สารเคมีที่ปนมากับน้ำ วิธีที่สะดวก รวดเร็วประหยัดเวลา คือการกรองโดยใช้วัสดุกรอง (Filter Media) เป็นตัวสกัดกั้นเพื่อแยกเอาสิ่งที่ไม่ต้องการ หรือสิ่งสกปรกที่ติดมากับน้ำออกไป ปัจจุบันมีการใช้วัสดุกรองหลากหลายชนิด ซึ่งแต่ละชนิดก็มีประสิทธิภาพแตกต่างกัน
3.3.1 การปรับคุณภาพน้ำทางฟิสิกส์และเคมี โดยใช้เยื่อกรอง หรือ เมมเบรน
เยื่อกรอง หรือเมมเบรน มีลักษณะเป็นเยื่อบาง ๆ มีรูพรุน เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 0.0001 ถึง 0.1 ไมครอน จึงเป็นอุปกรณ์ที่มีความบอบบาง จำเป็นต้องระมัดระวังมิให้เกิดการอุดตันหรือฉีกขาด ปัญหาดังกล่าวสามารถป้องกันได้หากผู้ประกอบการเข้าใจสมบัติของเยื่อกรองและน้ำที่จะผ่านเยื่อกรอง เยื่อกรองผลิตจากวัสดุหลายประเภทที่มีสมบัติแตกต่างกัน เช่น เยื่อกรองที่ทำจากเซลลูโลส (Cellulose) เยื่อกรองอโรมาติกพอลิเอไมด์ (Aromatic polyamide) และฟิล์มคอมโพสิท (Film Composite) ทั้งนี้เยื่อกรองต่างชนิดกันต้องการดูแลรักษา รวมถึงรองรับสภาพน้ำที่จะเข้ามาผ่านเยื่อกรองแตกต่างกัน
การผลิตน้ำดื่มด้วยระบบอาร์โอ (Reverse Osmosis ; RO)
ระบบการผลิตน้ำอาร์โอ (Reverse Osmosis ; RO) อาศัยหลักการที่ให้น้ำดิบซึมผ่านเยื่อกรองที่มีขนาดรูเล็กมาก ที่ยอมให้เฉพาะโมเลกุลน้ำผ่านเข้าออกได้เท่านั้น หากนำเอาเยื่อกรองนี้ไปกั้นระหว่างน้ำสะอาดกับน้ำที่มีสิ่งปนเปื้อน น้ำสะอาดจะซึมผ่านไปยังด้านของน้ำที่มีสิ่งปนเปื้อน และจะซึมผ่านเร็วขึ้นถ้าน้ำอีกด้านหนึ่งมีความเข้มข้นของสิ่งปนเปื้อนเข้มข้นมากขึ้น ความดันที่ทำให้เกิดการซึมผ่าน เรียกว่า ความดันออสโมติก (Osmotic pressure) ปรากฎการณ์ธรรมชาตินี้ เรียกว่า ออสโมซิส (Osmosis) ซึ่งจะทำให้สูญเสียน้ำสะอาดไปกับน้ำที่มีสิ่งปนเปื้อน ในการผลิตน้ำดื่มโดยใช้ระบบอาร์โอ ต้องมีการแยกน้ำสะอาดออกจากน้ำที่มีสิ่งปนเปื้อนให้ได้มากที่สุดจึงต้องใช้หลักการเอาชนะธรรมชาติด้วยความดันออสโมติก ซึ่งต้องเพิ่มความดันเข้าในด้านน้ำที่มีสิ่งปนเปื้อนจนมีค่าสูงกว่าความดันออสโมติกที่เกิดตามธรรมชาติ จึงจะมีผลให้น้ำสะอาดที่อยู่ในน้ำที่มีสิ่งปนเปื้อนซึมผ่านแยกออกมาได้ กระบวนการที่ใช้นี้ตรงข้ามกับปรากฏการณ์ออสโมชิสตามธรรมชาติ จึงเรียก รีเวิร์สออสโมซิส (Reverse Osmosis) หรือเรียกย่อว่า อาร์โอ (RO) อุปกรณ์ที่เป็นหัวใจสำคัญของการผลิตน้ำดื่มในระบบอาร์โอ ได้แก่ เยื่อกรอง หรือเมมเบรน (Membrane) และ ปั้มน้ำ แสดงดังรูปที่ 2
รูปที่ 2 หลักการทำงานของระบบผลิตน้ำ RO
3.3.2 การปรับคุณภาพน้ำทางจุลินทรีย์ หรือกระบวนการฆ่าเชื้อโรค
การฆ่าเชื้อโรคในขั้นตอนนี้นับเป็นการฆ่าเชื้อโรคครั้งที่ 2 ในกระบวนการผลิต หลังจากที่มีการเติมคลอรีนในการปรับสภาพน้ำดิบเบื้องต้น และนับเป็นขั้นตอนสุดท้ายในกระบวนการผลิต วิธีการที่นิยมใช้ ได้แก่
3.3.2.1 การใช้รังสีอัลตราไวโอเลต (Ultraviolet radiation ; UV)
รังสีอัลตร้าไวโอเลต (ยูวี) เป็นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าความถี่สั้นที่มองไม่เห็นระดับความเข้มของรังสียูวีที่นำมาประยุกต์ใช้ฆ่าเชื้อโรค คือ ยูวีชี (UV-C ซึ่งมีระดับความเข้มข้นสูงสุด มีความยาวคลื่น 253.7 นาโนเมตร หรือ 2537 อังสตรอม ในธรรมชาติจะไม่พบรังสียูวีชีเนื่องจากรังสีชนิดนี้ไม่สามารถผ่านชั้นโอโซนมายังผิวโลกได้ การใช้รังสีชนิดนี้เพื่อทำลายเชื้อจึงต้องใช้แหล่งกำเนิดรังสี ได้แก่ UVC-LEDs หลอดปรอท เป็นต้น รังสียูวีซีเป็นรังสีที่เป็นอันตรายเพราะมีความสามารถในการเผาไหม้สูง มีผลต่อร่างกายได้อย่างรุนแรง เช่น ผิวแดงไหม้เกรียม (erythema) หรือ เยื่อบุตาอักเสบ (conjunctivitis) แต่ไม่มีผลทำให้คุณภาพทางประสาทสัมผัสของน้ำเปลี่ยนแปลง นักวิทยาศาสตร์จึงนำมาประยุกต่ใช้ในการฆ่าเชื้อโรคที่เป็นอันตรายในน้ำ ใช้หลอดกำเนิดรังสียูวีซี หรือเรียกสั้น 1 ว่าหลอดยูวี แสงยูวีฆ่าเชื้อโรคโดยจะทะลุเข้าไปใน DNA ของเชื้อโรค ทำให้ DNA เพี้ยนไปจากปกติ เชื้อโรคไม่สามารถสืบพันธุ์ต่อได้ ก็จะตายในที่สุด
3.3.2.2 การใช้ก๊าซโอโซน (O3)
โอโซนเป็นก๊าซซึ่งประกอบด้วยธาตุออกซิเจนจำนวน 3 โมเลกุล เป็นตัวออกชิไดซ์ที่มีความแรงมาก มีประสิทธิภาพสูงในการทำลายสี กลิ่น รส ที่เกิดจากสารอินทรีย์ในน้ำ และจุลินทรีย์ที่อยู่ในน้ำ ทำให้เซลล์เกิดการเปลี่ยนแปลงไม่สามารถซ่อมแซมได้ มีคุณสมบัติในการฆ่าเชื้อโรคได้ดีกว่าคลอรีนมาก โอโซนสามารถแตกตัวเป็นออกชิเจนอย่างง่าย สลายตัวได้เอง และไม่มีสารพิษตกค้าง มีครึ่งชีวิตในน้ำที่อุณหภูมิห้อง 20 นาที สามารถละลายในน้ำได้ดีกว่าแก๊ส โดยการละลายจะเพิ่มขึ้นเมื่ออุณหภูมิลดลง ก๊าซโอโซนมีกลิ่นคล้ายกลิ่นฝนตกใหม่ ๆ และถ้ามีความเข้มข้นสูงจะมีกลิ่นฉุน มีผลต่อ คุณภาพทางประสาทสัมผัสของผลิตภัณฑ์น้ำบริโภค ซึ่งจะเป็นที่ยอมรับหรือไม่ แล้วแต่ความชอบของผู้บริโภค
ผลิตภัณฑ์
-
4.1 การตรวจสอบคุณภาพผลิตภัณฑ์ (รายการทดสอบที่จำเป็น/มาตรฐานการทดสอบ/เครื่องมือทดสอบ/ชื่อห้องปฏิบัติการที่ให้บริการทดสอบ)
รายการทดสอบ
เกณฑ์กำหนดมาตรฐานภายในประเทศ
มาตรฐานการทดสอบ
เครื่องมือทดสอบ
เกณฑ์กำหนดมาตรฐานต่างประเทศ
ห้องปฏิบัติการที่ให้บริการทดสอบ
เบอร์โทร/อีเมลล์ติดต่อ
ได้รับการรับรอง/ ขึ้นทะเบียน
มอก.257
(เกณฑ์ที่กำหนดสูงสุด)
สธ.61และ135
(ไม่เกิน)
คุณสมบัติทางฟิสิกส์
1. สี
5 หน่วยแพลทินัม-โคบอลต์
20 ฮาเซนยูนิต
- มอก.257
- Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, APHA, AWWA,
WEF, 24th ed., 2023,
เครื่องวัดสี
กลุ่มงานน้ำอุปโภคและบริโภค กรมวิทยาศาสตร์บริการ
02 2017219
2. กลิ่น
ปราศจากสิ่งแปลกปลอมและกลิ่นและรสที่ไม่พึงประสงค์
ต้องไม่มีกลิ่น แต่ไม่รวมถึงกลิ่นคลอรีน
ตรวจพินิจ
3. ความขุ่น
5 หน่วยเอ็นทียู
5.0 ซิลิกาสเกล
-เครื่องวัดความขุ่น
4. ค่าความเป็นกรด-ด่าง
อยู่ระหว่าง 6.5 ถึง 8.5
อยู่ระหว่าง 6.5 ถึง 8.5
- เครื่องวัด pH
ISO/IEC17025
คุณลักษณะทางเคมี
1 ปริมาณสารที่ละลายทั้งหมด
500 mg/L
-
- มอก.257
- Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, APHA, AWWA,
WEF, 24th ed., 2023,
- เครื่องชั่ง
- ตู้อบ
- เครื่อง AAS
- เครื่อง ICP-MS
-บิวเรต
- เครื่อง IC
- เครื่อง Flow Injection Analysis
1. ปริมาณสารทั้งหมด
-
500 mg/L
2 เหล็ก
0.3 mg/L
0.3 mg/L
3 แมงกานีส
0.05 mg/L
0.05 mg/L
4 ทองแดง
1.0 mg/L
1.0 mg/L
5 สังกะสี
3.0 mg/L
5.0 mg/L
6 ความกระด้างทั้งหมด (คำนวณเป็นแคลเซียมคาร์บอเนต
100 mg/L
100 mg/L
7 ซัลเฟต
200 mg/L
250 mg/L
8 คลอไรด์
250 mg/L
250 mg/L
9 ฟลูออไรด์
0.7 mg/L
1.5 mg/L
10 ไนเทรต (คำนวณเป็นไนโตรเจน)
4.0 mg/L
4.0 mg/L
11 ลิเนียร์อัลคิลเบนซีนซัลโฟเนต
0.2 mg/L
0.2 mg/L
12 ฟินอลิกซับสแตนซ์
0.001 mg/L
0.001 mg/L
สารเป็นพิษ
1 ปรอท
0.001mg/L
0.002mg/L
- มอก.257
- Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, APHA, AWWA,
WEF, 24th ed., 2023,
- เครื่อง FIMS
- เครื่อง ICP-MS
- เครื่อง Flow Injection Analysis
- เครื่อง ICP-MS
2 ตะกั่ว
0.01 mg/L
0.05 mg/L
3 สารหนู
0.01 mg/L
0.05 mg/L
4 ซีลีเนียม
0.01 mg/L
0.01 mg/L
5 โครเมียม
0.05 mg/L
0.05 mg/L
6 ไชยาไนด์
0.07 mg/L
0.1 mg/L
7 แคดเมียม
0.003 mg/L
0.005 mg/L
8 แบเรียม
0.7 mg/L
1.0 mg/L
9 อะลูมิเนียม
-
0.2 mg/L
10. เงิน
-
0.05 mg/L
จุลินทรีย์
บักเตรีชนิดโคลิฟอร์ม
น้อยว่า 1.1 ในตัวอย่าง 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร
น้อยกว่า 2.2 ต่อน้ำ 100 มิลลิลิตร
- มอก.257
- Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, APHA, AWWA,
WEF, 24th ed., 2023
- ISO 19250:2010
- The Microbiology of Drinking Water (2021) – Part 6
บักเตรีชนิดอี.โคไล
-
ไม่พบ
จุลินทรีย์ที่ทำให้เกิดโรค
-
ไม่มี
เอสเชอริเชีย โคไล
(Escherichia coli)
ต้องไม่พบในตัวอย่าง 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร
-
สตาฟิโลค็อกคัส ออเรียส
(Staphylococcus aureus)
ต้องไม่พบในตัวอย่าง 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร
-
ซาลโมเนลลา
(Salmonella)
ต้องไม่พบในตัวอย่าง 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร
-
คลอสตริเดียม เพอร์ฟริงเจนส์
(Clostridium perfringens)
ต้องไม่พบในตัวอย่าง 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร
-
4.2 มาตรฐานและหน่วยงานที่ให้การรับรองคุณภาพผลิตภัณฑ์ (เช่น มอก. ฉลากเขียว อย. วศ.)
หน่วยงานที่ให้การรับรอง
ภารกิจ/ความเกี่ยวข้อง
หมายเลขมาตรฐาน
ชื่อมาตรฐาน
สำนักงานมาตรฐาน ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.)
กำหนดมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก.) และให้การรับรองผลิตภัณฑ์
มอก.257-2549
น้ำบริโภค
สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)
กำหนดคุณภาพและให้การรับรองน้ำบริโภคในภาชนะบรรจุที่ปิดสนิท ให้มีคุณภาพเป็นไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสุขกำหนด
ประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 61 (พ.ศ. 2524) และได้แก้ไขเพิ่มเติมโดย ประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 135 (พ.ศ. 2534)
น้ำบริโภคในภาชนะบรรจุที่ปิดสนิท
4.3. สารเคมีอันตราย/สารพิษที่อาจตกค้างในผลิตภัณฑ์ที่อาจมีผลกระทบต่อสุขภาพหรือสิ่งแวดล้อม
ชื่อสารเคมี
สูตรเคมี
ความเป็นอันตรายต่อสุขภาพ
เกณฑ์กำหนดมาตรฐานภายในประเทศ
เกณฑ์กำหนดมาตรฐานต่างประเทศ
โบรเมต
Bromate
BrO3
อาจก่อให้เกิดมะเร็ง
-
10 µg/L
ไตรคลอโรมีเทน Trichloromethane: TCM
CHCl3
อาจก่อให้เกิดมะเร็ง
-
200 µg/L
4.4 สารสนเทศที่เกี่ยวข้อง (เช่น หนังสือ วารสาร บทความ ฐานข้อมูล หรือเว็บไซต์ที่ให้ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง)
ชื่อหนังสือ / บทความ / ฐานข้อมูล
ประเภท
เว็บไซต์หรือลิงก์ที่เกี่ยวข้อง
Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, APHA, AWWA,
WEF, 24th ed., 2023,
หนังสือ
-
คู่มือวิเคราะห์น้ำ
หนังสือ
ศุนย์หนังสือจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (2546)
ระเบียบปฏิบัติด้านสิ่งแวดล้อม เรื่องการจัดการน้ำเสีย กรมควบคุมมลพิษ
เว็บไซต์
https://www.pcd.go.th/wp-content/uploads/2021/08/pcdnew-2021-08-26_08-39-35_454639.pdf
กระบวนการผลิตน้ำาประปาและควบคุมคุณภาพน้ำ การประปาส่วนภูมิภาค
เว็บไซต์
https://reg4.pwa.co.th/km/sites/default/files/km/upload/news1-281062.pdf
คู่มือปฏิบัตงานการวิเคราะห์คุณภาพน้ำ กลุ่มงานวิจัยและพัฒนาด้านวิทยาศาสตร์ สำนักวิจัยและพัฒนา
หนังสือ
กลุ่มงานเคมี สำนักวิจัยและพัฒนา กรมชลประทาน (2550)
วิธีการวิเคราะห์คุณภาพน้ำ
เว็บไซต์
https://www.mwa.co.th/services/water-quality-analysis/
ความหมายของพารามิเตอร์ที่ใช้ในการวิเคราะห์คุณภาพน้ำ ห้องปฏิบัติการเคมีและสิ่งแวดล้อม
เว็บไซต์
https://www3.rdi.ku.ac.th/cl/knowledge/water_testing.pdf
การติดตามตรวจสอบคุณภาพ และเก็บตัวอย่างน้ำผิวดิน
บทความ
สํานักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 5 กรมควบคุมมลพิษ
การประเมินผลคุณภาพน้ำ
เว็บไซต์
https://rwater.mnre.go.th/front/main/WaterQuality/indicator
Methods Approved to Analyze Drinking Water Samples to Ensure Compliance with Regulations
เว็บไซต์
https://www.epa.gov/dwanalyticalmethods
Water Testing Standards
เว็บไซต์
https://www.astm.org/products-services/standards-and-publications/standards/water-testing-standards.html
Guidelines for Drinking-water Quality
เว็บไซต์
https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/44584/9789241548151_eng.pdf
Drinking Water Analysis SUMMARY 2021
เว็บไซต์
https://www.toronto.ca/wp-content/uploads/2022/04/90c2-DrinkingWaterAnalysis2021-AODA-FINAL.pdf
คำแนะนำในการเลือกซื้อ/วิธีใช้/วิธีกำจัด
-
5.1 คำแนะนำในการเลือกซื้อ
น้ำดื่มบรรจุขวดปิดสนิท หมายถึงน้ำดื่มบรรจุภาชนะ ขวดแก้ว ขวดพลาสติก และถังแกลลอนทุกปริมาณที่ได้รับอนุญาตตามประกาศของกระทรวงสาธารณสุข กําหนดให้เป็นอาหารควบคุมเฉพาะที่จะต้องมีการควบคุมคุณภาพและมาตรฐาน และต้องขออนุญาตการผลิตจากสํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา หรือสํานักงานสาธารณสุขจังหวัด การเลือกซื้อนํ้าดื่มบรรจุขวดควรพิจารณา ดังนี้
5.1.1 ลักษณะของนํ้าดื่มต้องใสสะอาด ไม่มีตะกอน ไม่มีสิ่งเจือปน ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น และรสที่ผิดปกติ
5.1.2 ลักษณะภาชนะบรรจุนํ้าดื่มต้องสะอาด ไม่รั่วซึมหรือมีคราบสกปรกและฝาปิดต้องปิดผนึก เรียบร้อยไม่มีร่องรอยการฉีกขาด
5.1.3 มีเครื่องหมายรับรองจาก อย. และมีเลขสารบบในกรอบเครื่องหมายนั้น กํากับไว้อย่างชัดเจน
5.1.4 ฉลากจะต้องมีภาษาไทยระบุชื่อนํ้าดื่ม หรือนํ้าบริโภค ชื่อ และที่ตั้งของผู้ผลิตที่ชัดเจน
5.1.5 ไม่ซื้อน้ำที่วางไว้ใก้ลกับสารเคมีหรือวัตถุอัตรายหรือผงซักฟอก เนื่องจากขวดพลาสติกจะดูดกลิ่น สารเคมีเขาไปได้ทําให้มีกลิ่นไม่ชวนดื่มและมีโอกาสที่สารนั้น อาจปนเปื้อนสู่นํ้าบริโภค เราก็จะได้รับสารเคมี ไปด้วยและไม่ซื้อนํ้าที่ถูกแสงแดด หรือความร้อนเป็นเวลานานจะทําให้สารเคมีในขวดพลาสติกสลายตัว และละลายปนในนํ้าดื่ม
5.1.6 ไม่ควรซื้อตามคำโฆษณา หรือคำกล่าวอ้าง เช่น มีแร่ธาตุครบตามที่ร่างกายต้องการ เป็นต้น
5.2 คำแนะนำวิธีใช้
ไม่วางหรือเก็บน้ำดื่มบรรจุขวดพลาสติกตากแดด หรือเก็บไว้ที่อุณหภูมิสูงเกินไป
5.3 คำแนะนำในการทิ้งผลิตภัณฑ์หลังการใช้งาน
คัดแยกขวดพลาสติกออกจากขยะอื่นๆ เพื่อนำไปรีไซเคิล
แนวโน้มของผลิตภัณฑ์ในอนาคต
