คำตอบ

การย้อมครามไม่ใช่เรื่องง่าย และวิธีการย้อมครามมีข้อมูลจากหลายแหล่ง ตัวอย่างเช่น จากการสัมภาษณ์ พ่ออาจ เหนือไพศาล ผู้ชำนาญการย้อมครามของบ้านโพนบก จังหวัดอุดรธานี ได้อธิบายวิธีการย้อมผ้าสีครามว่า มี 3 ขั้นตอน คือ
1. การเลี้ยงคราม เลือกต้นครามที่ออกดอกงามสะพรั่ง มัดเป็นฟ่อน นำไปใส่โอ่งราวครึ่งโอ่ง เทน้ำสะอาดให้ท่วมฟ่อนคราม หมักไว้ 3 วัน น้ำจะเป็นสีครามและมีฟองเต็มโอ่ง นำฟ่อนครามและเศษใบครามออกทิ้ง ใส่น้ำปูนใสเพื่อเป็นตัวเร่งให้ตกตะกอน  ใช้เครื่องมือตีครามให้เข้ากันเป็นเนื้อคราม ถ้าดูแล้วสีไม่เข้ม ให้ใส่น้ำปูนแล้วเมแล้วตีครามต่ออีก 30 นาที เมื่อได้สีเข้มพอแล้ว ทิ้งไว้ 3 วัน เทน้ำใสๆออก เก็บเฉพาะเนื้อครามที่ตกตะกอน โดยตักเนื้อครามในโอ่งใส่กระปุก พลาสติกสูง 5 นิ้ว ปากกว้าง 3 นิ้ว ไว้ใช้งาน คราม 1 กระปุกใช้ย้อมผ้าฝ้ายหน้ากว้าง 1 เมตรได้ยาว 50 เมตร 
2. การทำน้ำด่าง เผาต้นมะละกอแห้งๆนำขี้เถ้าไปใส่กระถามต้นไม้ไว้ เวลาจะใช้น้ำด่าง ให้เทน้ำใส่กระถางขี้เถ้า นำภาชนะมารองรับน้ำด่างที่หยดออกจากกระถาง กรองให้สะอาด นำมาใช้เป็นสารช่วยติดสี น้ำปูนใสและน้ำด่างช่วยลดความเหม็นของเนื้อครามได้ด้วย 
3. การย้อมผ้า นำเนื้อครามมาผสมให้เข้ากับน้ำด่างจากขี้เถ้าต้นมะละกอ 1 แกลลอน นำไจไหมลงขยำ200 ครั้ง ตากลมให้แห้ง หากสีไม่เข้ม นำไปขยำอีก 200 ครั้ง 3 รอบ สีจะเข้มและติดทนนาน

รายชื่อเอกสารที่เกี่ยวข้อง

เสาวนิตย์ กายจนรัตน์. มัดย้อม. ปทุมธานี : บรรณิก. หน้า 132.