ในค่ำคืน ว่า ระหว่างวันที่ 4 - 20 ธันวาคมของทุกปีๆ จะมีปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่น่าชมคือ “ฝนดาวตกเจมินิดส์” หรือ ฝนดาวตกกลุ่มดาวคนคู่ โดยจะมีอัตราการตกสูงสุดในคืนวันที่ 14 ธันวาคม ประมาณ 150 ดวงต่อชั่วโมง
.
ก่อนชมฝนดาวตกเจมินิดส์ในมีอัตราการตกสูงสุด MGROnline Scienceขอพาไปทำความรู้จักหนึ่งในฝนดาวตกที่น่าชมมากที่สุด และเป็นฝนดาวตกส่งท้ายปลายปีของทุกๆ ปี
.
ฝนดาวตกเจมินิดส์ ได้ชื่อตามกลุ่มดาวฤกษ์ Gemini หรือ กลุ่มดาวคนคู่ ราศีเมถุน หนึ่งในกลุ่มดาว 12 จักรราศี เนื่องจาก มีศูนย์กลางการกระจายบริเวณกลุ่มดาวคนคู่ ปรากฏการณ์ฝนดาวตกเจมินิดส์ เกิดจากโลกเคลื่อนที่ตัดผ่านสายธารของเศษหินและเศษฝุ่นขนาดน้อยใหญ่ของ ดาวเคราะห์น้อย 3200 เฟธอน (3200 Phaethon) ดาวเคราะห์น้อยที่มีวงโคจรรูปร่างรีจนคล้ายวงโคจรดาวหาง
.
การโคจรจึงทำให้หลงเหลือสายธารของเศษหินทิ้งไว้ขณะเคลื่อนผ่านเข้ามาในระบบสุริยะชั้นใน เมื่อโลกโคจรผ่านเส้นทางดังกล่าว แรงดึงดูดของโลกจะดึงฝุ่นและหินเข้ามาเผาไหม้ในชั้นบรรยากาศ เกิดเป็นลำแสงวาบ หรือในบางครั้งเกิดเป็นลูกไฟขนาดใหญ่เรียกว่า Fireball ฝนดาวตกเจมินิดส์จึงเป็นหนึ่งในฝนดาวตกไม่กี่ชุดที่มีต้นกำเนิดมาจากดาวเคราะห์น้อย ต่างจากฝนดาวตกส่วนใหญ่ที่มีต้นกำเนิดเป็นดาวหาง
.
นอกจากจะเกิดจากเศษหินของดาวเคราะห์น้อยแล้ว ดาวตกในฝนดาวตกเจมินิดส์ยังมีอัตราเร็วประมาณ 35 กิโลเมตร/วินาที ค่อนข้างช้าเมื่อเทียบกับฝนดาวตกชุดอื่น อย่างฝนดาวตกเพอร์เซอิดส์ที่มีอัตราเร็วประมาณ 58 กิโลเมตร/วินาที หรือฝนดาวตกลีโอนิดส์ที่มีอัตราเร็วประมาณ 71 กิโลเมตร/วินาที
.
ในปีนี้นักดาราศาสตร์คาดการณ์ว่าจะมีอัตราการตกสูงสุดในช่วงหลังเที่ยงคืนวันที่ 14 ถึงรุ่งเช้า 15 ธันวาคม 2566 อย่างไรก็ตาม สามารถรอชมปรากฏการณ์ได้ตั้งแต่ช่วงที่กลุ่มดาวคนคู่ขึ้นจากขอบฟ้าทางทิศตะวันออก เวลาประมาณ 20:00 น. เป็นต้นไป ฝนดาวตกจะปรากฏให้เห็นเป็นลำแสงวาบพาดผ่านทั่วท้องฟ้าเป็นบริเวณกว้าง ดูได้ด้วยตาเปล่าในที่มืดสนิท ซึ่งปีนี้ไร้แสงจันทร์รบกวน จึงเหมาะแก่การสังเกตการณ์เป็นอย่างยิ่ง
.
สำหรับข้อมูล กลุ่มดาวคนคู่ เป็นหนึ่งในกลุ่มดาว 12 จักรราศี อยู่ระหว่างกลุ่มดาววัวทางทิศตะวันตก กับกลุ่มดาวปูทางทิศ ดาวที่สำคัญที่สุดในกลุ่มดาวนี้คือ ดาวพอลลุกซ์
.
และ ดาวคัสตอร์ ซึ่งเป็นส่วนหัวของฝาแฝด โดย ดาวคัสตอร์มีความสว่างปรากฏ 1.93 อยู่ห่างจากระบบสุริยะออกไป 52 ปีแสง เป็นดาวขนาดไม่ใหญ่นัก ราวสองเท่าของดวงอาทิตย์
.
ส่วนดาวพอลลุกซ์ นั้นสว่างกว่า คือ 1.16 และอยู่ห่างออกไปจากระบบสุริยะของเรา 33.7 ปีแสง มีขนาดค่อนข้างใหญ่ คือราว 10 เท่าของดวงอาทิตย์ ดาวทั้งสองมีระยะห่างจากกัน 4.5 องศา ซึ่งช่วยให้ผู้สังเกตประมาณระยะห่างระหว่างดาวอื่นๆ ได้
.
ที่มา : mgronline https://mgronline.com/science/detail/9660000111096
