Author : อาจารย์เจษฎ์, นามแฝง
Source : นิตยสารสาระวิทย์ ฉบับที่ 93 (ธ.ค. 2563) 48-49
Abstract : หมึกสายวงน้ำเงิน หรือหมึกบลูริง (blue-ringed octopus) เป็นหมึกในสกุล Hapalochlaena อันดับหมึกยักษ์ จัดเป็นหมึกขนาดเล็กจำพวกหนึ่ง มีจุดเด่นคือ สีสันตามลำตัวที่เป็นจุดวงกลมคล้ายแหวนสีน้ำเงินหรือสีม่วงสามารถเรืองแสงได้เมื่อถูกคุกคาม หมึกสายวงน้ำเงินนั้นมีพิษที่ผสมอยู่ในน้ำลายที่ร้ายแรงมาก เกิดจากแบคทีเรียที่อาศัยอยู่ในต่อมน้ำลายของมัน เป็นแบคทีเรียสกุล Bacillus และ Pseudomonas ซึ่งมีพิษร้ายแรงกว่างูเห่าถึง 20 เท่า นับเป็นหนึ่งในสัตว์น้ำที่มีพิษร้ายแรงมากที่สุดชนิดหนึ่งของโลก ผู้ที่ถูกกัดจะตายภายใน 2-3 นาที สารพิษของหมึกสายวงน้ำเงินนั้น เรียกว่า เทโทรโดทอกซิน (tetrodotoxin) เป็นพิษชนิดเดียวกับที่พบในปลาปักเป้าออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท โดยจะเข้าไปขัดขวางการสั่งงานของสมองที่จะไปยังกล้ามเนื้อที่อยู่ใต้อำนาจจิต คนที่ถูกพิษจะมีอาการคล้ายเป็นอัมพาตหายใจไม่ออกเนื่องจากกล้ามเนื้อกะบังลมและหน้าอกไม่ทำงาน ทำให้ไม่สามารถนำอากาศเข้าสู่ปอดได้จึงเป็นสาเหตุให้เสียชีวิต การปฐมพยาบาลต้องหาวิธีนำอากาศเข้าสู่ปอด เช่น เป่าปาก จากนั้นต้องรีบนำส่งแพทย์โดยด่วน เพื่อใช้เครื่องช่วยหายใจ ถ้าช่วยชีวิตเป็นผล ผู้ป่วยจะฟื้นเป็นปกติภายใน 24 ชั่วโมง เว้นแต่ว่าจะขาดอากาศนานเกินไปจนสมองตาย ในน่านน้ำของประเทศไทยนั้นมีหมึกสายวงน้ำเงินอย่างน้อย 1 สปีชีส์ จากทั้งหมด 3-4 สปีชีส์ คือ Hapalochlaena maculosa สามารถพบได้ทั้งทางฝั่งทะเลอันดามันและอ่าวไทย ต่อมพิษของหมึกชนิดนี้จะอยู่ที่ปากในต่อมน้ำลาย ไม่ได้กระจายทั่วไปตามลำตัว ผู้ที่ได้พิษนั้นมักเกิดจากการถูกมันกัดไม่ใช่จากการสัมผัสโดนตัว โดยพิษของหมึกชนิดนี้จะไม่สลายเมื่อถูกความร้อน หากนำไปปรุงอาหารจนสุกแล้วรับประทานเข้าไปก็เสี่ยงได้รับอันตรายเช่นกัน จึงไม่ควรซื้อมาปรุงเป็นอาหารรับประทานเด็ดขาด.

Subject : อาหาร. ปลาหมึก. การปรุงอาหาร (ปลาหมึก). ปลาหมึก -- พิษ. เทโทรโดท็อกซิน. แบคทีเรีย. บาซิลลัส. ซูโดโมนาส. Tetrodotoxin. Bacteria. Bacillus (Bacteria). Pseudomonas.